نگاهی به کتاب از ایده تا فیلمنامه
"این کتاب سعی دارد به شما کمک کند تا پیش از روشن کردن دوربین،به تصور درستی از تمامیت فیلم برسید". این جمله ، پیش زمینه دعوتی است در مقدمه کتاب خواندنی " مستند،از ایده تا فیلمنامه " به قلم آلن روزنتال . آثار مکتوب در عرصه سینمای غیر داستانی در ایران بسیار کم است و خوشبختانه نشر ساقی پیشرو ترجمه این آثار شده و با انتخابهایی درست ، مانند همین کتاب ، دست به کار انتشار متونی در زمینه آموزش سینمای مستند شده است . ایده اصلی کتاب ، مروری بر کل فرایند مستند سازی ، از پیدایش ایده اولیه و پرورش آن تا فیلم نهایی است . آموزشی واقع بینانه و راه گشا درباره چالش های موجود در مسیر یک فیلم مستند .
بعد از خواندن این کتاب بود که دریافتم مقوله فیلمنامه در سینمای مستند تنها در ایران نیست که تا این حد ناشناخته است و اهمیت روزافزون به آن در دنیا ، گرایشی جدید نسبت به این سینماست . و جالب این که درست مانند ایران، گسترش این مطلب ،مخالف خوان بسیار دارد . دو سال پیش که از طرف مجله فیلم نگار برای مصاحبه ای درباره فیلم نامه فیلم مستند دعوت شده بودم ، مصاحبه گر مجله بعد از اتمام مصاحبه به من گفت بعضی از کارگردان های قدیمی این سینما ، به محض شنیدن اینکه برای مجموعه مصاحبه ای درباره فیلم نامه نویسی در سینمای مستند دعوت شده اند ، با پوزخندی پرسیده اند چه کسی این اختراع را کرده ؟و حاضر به مصاحبه نشده اند .
بعد از خواندن این کتاب بود که دریافتم مقوله فیلمنامه در سینمای مستند تنها در ایران نیست که تا این حد ناشناخته است و اهمیت روزافزون به آن در دنیا ، گرایشی جدید نسبت به این سینماست . و جالب این که درست مانند ایران، گسترش این مطلب ،مخالف خوان بسیار دارد . دو سال پیش که از طرف مجله فیلم نگار برای مصاحبه ای درباره فیلم نامه فیلم مستند دعوت شده بودم ، مصاحبه گر مجله بعد از اتمام مصاحبه به من گفت بعضی از کارگردان های قدیمی این سینما ، به محض شنیدن اینکه برای مجموعه مصاحبه ای درباره فیلم نامه نویسی در سینمای مستند دعوت شده اند ، با پوزخندی پرسیده اند چه کسی این اختراع را کرده ؟و حاضر به مصاحبه نشده اند .
آلن روزنتال در توضیح انگیزه نگارش کتابش می نویسد : " دانشجویانم سر تا ته مقولات تکنولوژیک را می شناختند اما تصور درستی از ایده و فکر نداشتند . اغلب این دانشجویان با سنت ها و فضای فکری سینما واریته رشد کرده بودند که یکی از آن ها یک بار آن را برای من چنین توصیف کرد : پیش از اینکه فکر کنی فیلم بگیر ."و در ادامه می گوید :" اگر سینما واریته بد فهمیده شود تاثیر سوئی بر سایر نظام های فیلم سازی ، به خصوص فیلم نامه نویسی خواهد داشت . دانشجویی که تحت رژیم سینما واریته تربیت شود چیزی در مورد طراحی یک فیلم استاندارد مستند نمی داند ".
گرچه نویسنده کتاب معترف است که رهبران جنبش سینما حقیقت و کسانی همچون پنه بیکر و لیکاک و وایزمن ، بدون فیلمنامه هم موفق به خلق فیلمهایی بزرگ شده اند ، اما به شما توصیه می کند چنانچه قرار است برای شبکه های تلوزیونی فیلم بسازید ( بزرگترین سفارش دهنده فیلم مستند) باید طراحی فیلم مستند را بیاموزید .طراحی فیلم مستند ، واژه ای است که روزنتال بارها در طول این کتاب از آن استفاده می کند و سعی در واشکافی ساز و کار آن دارد و البته که نگاهش به این طراحی چیزی ریاضی وار و یا سیدفیلدی نیست .او طراحی فیلم را به دوقسمت تقسیم می کند که در قسمت اول کار ، نویسنده مستند همچون هر فروشنده ای که محصولی را برای فروش آماده می کند ، سند مکتوبی تهیه می کند تا بتواند ایده اش را براساس آن بفروشد و با اهداف روشن اش کسانی را قانع کند تا در فیلم اش سرمایه گذاری کنند . در این مرحله که خودش آن را پیش نویس فیلمنامه می نامد ، مرز و محدوده موضوع و اهداف آن و همچنین نوع مخاطب اثر و بازار مصرفی آن و بودجه ی مورد نیاز فیلم و زمان تولید و طراحی برنامه کار مشخص می گردد .مرحله دوم ، با پیش فرض اینکه شما دقیقا می دانید فیلم درباره چیست و سرمایه گذار خود را نیز یافته اید به چگونگی بسط و گسترش ایده اولیه بر اساس یک تحقیق جامع می پردازد و کمک می کند تا رویکردتان به شکل فیلم و ساختار آن را بیابید .
گرچه نویسنده کتاب معترف است که رهبران جنبش سینما حقیقت و کسانی همچون پنه بیکر و لیکاک و وایزمن ، بدون فیلمنامه هم موفق به خلق فیلمهایی بزرگ شده اند ، اما به شما توصیه می کند چنانچه قرار است برای شبکه های تلوزیونی فیلم بسازید ( بزرگترین سفارش دهنده فیلم مستند) باید طراحی فیلم مستند را بیاموزید .طراحی فیلم مستند ، واژه ای است که روزنتال بارها در طول این کتاب از آن استفاده می کند و سعی در واشکافی ساز و کار آن دارد و البته که نگاهش به این طراحی چیزی ریاضی وار و یا سیدفیلدی نیست .او طراحی فیلم را به دوقسمت تقسیم می کند که در قسمت اول کار ، نویسنده مستند همچون هر فروشنده ای که محصولی را برای فروش آماده می کند ، سند مکتوبی تهیه می کند تا بتواند ایده اش را براساس آن بفروشد و با اهداف روشن اش کسانی را قانع کند تا در فیلم اش سرمایه گذاری کنند . در این مرحله که خودش آن را پیش نویس فیلمنامه می نامد ، مرز و محدوده موضوع و اهداف آن و همچنین نوع مخاطب اثر و بازار مصرفی آن و بودجه ی مورد نیاز فیلم و زمان تولید و طراحی برنامه کار مشخص می گردد .مرحله دوم ، با پیش فرض اینکه شما دقیقا می دانید فیلم درباره چیست و سرمایه گذار خود را نیز یافته اید به چگونگی بسط و گسترش ایده اولیه بر اساس یک تحقیق جامع می پردازد و کمک می کند تا رویکردتان به شکل فیلم و ساختار آن را بیابید .
جای جای کتاب از مثالهایی مشخص و واقعی از دنیای مستند سازی استفاده برده و مسیر "طراحی فیلم " مستند سازان مختلف را بررسی می کند و در کنار اینها ، مشکلاتی را عنوان می کند که این شوالیه های مدرن ، چه در فروش ایده اولیه و چه در قبولاندن ایده های نهایی به مدیران شبکه ها باید با آن مواجه شوند . با دانستن این نکته که فروش فیلم مستند در همه جای دنیا سخت است و به فوت و فنی بیش از صندلی و کلاه کارگردانی نیازمند است ، دل گرم می شوید و طی مسیر با دوستانی نادیده از کشور های دیگر برایتان آسان تر می نماید . اما بیش از همه این ها این کتاب به کار مستند سازانی می آید که مایلند سندهایشان از روایت و جادوی آن بهره ای ببرند .
مرداد هشتاد و هفت
0 نظرات:
ارسال یک نظر